Autyzm to schorzenie polegające na zaburzeniach rozwojowych u dziecka, a początkowe objawy najczęściej rozpoznawane są już w pierwszych 3 latach życia. Wczesne rozpoznanie jest bardzo ważne, ponieważ pozwala na podjęcie stosownej terapii, a jednocześnie rodzice mogą przygotować się zapewniania maluchowi odpowiedniej opieki.
Pierwsze objawy autyzmu
Pierwsze symptomy autyzmu można zaobserwować już w okresie niemowlęcym. W praktyce jednak większość rodziców zauważa pewne niepokojące objawy u dzieci w okolicach 2. roku życia. Rozpoznanie choroby jest bardzo ważne, ponieważ wczesne wspomaganie rozwoju dziecka może znacznie zwiększyć efektywność leczenia i rehabilitacji.
Warto przy tym pamiętać, że schorzenie może przebiegać w różny sposób u maluchów. Zdarzają się przypadki, kiedy dzieci z autyzmem wykazują głębokie zaburzenia umysłowe, podczas gdy inne przejawiają problemy wyłącznie w niektórych sferach życia, w pozostałych ich rozwój plasuje się w normie, a w niektórych dziedzinach mogą wręcz wykazywać ponadprzeciętne zdolności. Bardzo ważna jest więc specjalistyczna diagnoza oraz indywidualne podejście w późniejszej fazie terapii.
Do najważniejszych objawów, które mogą wskazywać na autyzm u malucha, zaliczamy m.in.:
- trudności z nawiązaniem kontaktu wzrokowego
- małe zainteresowanie innymi osobami
- brak podzielności uwagi
- mało ekspresyjna twarz
- trudności w posługiwaniu się gestami
- często też brak reakcji na własne imię
Zaburzenia ze spektrum autyzmu zawsze pojawiają się w trzech podstawowych sferach, czyli: relacjach społecznych, komunikacji z innymi oraz wzorcach zachowań. Zaburzenia relacji społecznych najczęściej oznaczają brak zainteresowania innymi ludźmi, niezdolność inicjowania i uczestniczenia w rozmowach oraz zabawach, brak empatii i chęci współpracy z rówieśnikami. Dzieci z autyzmem mogą rzadko (a nawet wcale) się uśmiechać, unikać kontaktu wzrokowego i dotyku, a także wykazywać trudność w odwzajemnianiu uczuć.
Zaburzenia komunikacji wiążą się z niezdolnością opanowania mowy, a w skrajnych przypadkach nawet z całkowitą nieumiejętnością opanowania zdolności mówienia. Pojawia się ograniczone rozumienie poleceń, nieprawidłowe używanie składni i fonologii, zbyt dosłowna interpretacja komunikatów oraz wzmożona nadwrażliwość na dźwięki. Dodatkowo może pojawiać się charakterystyczny, śpiewny głos, dziwaczne słownictwo oraz często zamiana znaczenie słów.
U dzieci z autyzmem pojawiają się również stereotypowe wzorce zachowań. Zwykle mają one dość wąski zakres zainteresowań i z wielkim oporem reagują na jakiekolwiek zmiany w otoczeniu. Preferują niezmienność, rutynę, powtarzalne czynności. To wszystko sprawia, że rodzice mogą zauważyć powtarzające się manieryzmy ruchowe, np. kiwanie się, kręcenie wokół własnej osi, długotrwałe bawienie się dziwnymi przedmiotami (np. sznurkiem, guzikiem) itp.
Dodatkowo może pojawić się szereg mniej specyficznych objawów, takich jak m.in. zaburzenia trawienne, osłabienie odporności, niedobory witamin i pierwiastków.